علائم و درمان مشکلات گوارشی

اگر سبز یا قرمز رنگ است…

دکتر عباسیان در مورد رنگ مدفوع اضافه می کند که مواد غذایی هم می توانند بر این موضوع تاثیرگذار باشند. برای مثال مواد غذایی قرمز رنگ مثل چغندر می توانند رنگ مدفوع و حتی ادرار را قرمز یا صورتی کنند. این خوراکی ها حتی می توانند رنگ عرق بدن را تا حدودی تغییر دهند. مصرف زیاد سبزیجات و میوه های سبز رنگ نیز می تواند رنگ مدفوع را به سبز نزدیک کند. نوزادان نیز از آنجایی که فقط از شیر تغذیه می کنند معمولا مدفوع شان سبز رنگ می شود. البته مدفوع سبز معمولا زمانی دیده می شود که حجم شیر خورده شده خیلی بالا بوده و هاضمه نوزاد ضعیف باشد.

اگر دفع گاز و نفخ تان زیاد است…

کمبود آنزیم های مورد نیاز برای هضم خوراکی ها یا حساسیت نسبت به مواد غذایی مختلف مثل پروتئین گندم یا گلوتن، همچنین مصرف خوراکی های نفاخ مثل حبوبات، بادنجان، بامیه، سیب زمینی، سیر، پیاز و. . . از دلایل مهم افزایش نفخ و گاز به حساب می آید.

دکتر مژگان فروتن در ادامه توضیح می دهد افرادی که دچار کمبود آنزیم لاکتوز هستند با مصرف شیر و لبنیات دچار نفخ خواهند شد، بنابراین دفع نفخ و گاز از روده همیشه نشانه بیماری نیست اما بهتر است مورد بررسی قرار گیرد، همچنین افرادی که به روده تحریک پذیر مبتلا هستند بیشتر دچار این علائم می شوند.

خوراکی های نفاخ را کنار نگذارید!

دکتر فروتن معتقد است برای کاهش نفخ و گاز نباید خوراکی های نفاخ را به کل از رژیم غذایی تان حذف کنید چراکه این مواد در اختیار باکتری ها یا پروبیوتیک ها قرار می گیرند و برای سلامت دستگاه گوارش و محافظت از روده بزرگ در مقابل سرطان، همچنین سیستم ایمنی بدن لازم هستند بنابراین نباید آنها را کنار گذاشت بلکه باید با راهکارهای خاصی تحمل گوارشی شان را افزایش داد.

دکتر عباسیان نیز معتقد است خروج مدفوع معمولا با مقداری گاز همراه است اما اگر دفع گاز زیاد باشد نشان دهنده این است که دستگاه گوارش طبع سردی پیدا کرده و فرد باید مصرف غذاهای سرد مثل کاهو، کلم و مواد غذایی نفاخ را کاهش دهد.

چه کنیم تا کمتر نفخ کنیم؟

خوراکی های نفاخ مثل سیب زمینی، بادنجان، سیر و پیاز اگر به صورت پخته شده مصرف شوند نفخ کمتری ایجاد می کنند تا اینکه در روغن سرخ شوند. دکتر فروتن در ادامه توضیح می دهد که هرچه فیبر ماده غذایی بیشتر شکسته شود، تحمل گوارشی بهتری خواهد داشت.

حبوبات نیز بهتر است قبل از مصرف ۴۸ ساعت در آب خیس بخورند تا قندشان وارد آب شود، همچنین افرادی که کمبود آنزیم هضم شیر دارند، می توانند از شیرهای کم چرب بدون لاکتوز استفاده کنند یا قبل از مصرف شیر قرص لاکتیز بخورند. علاوه بر اینها توصیه می شود شیر را بعدازظهر مصرف کنید زیرا آنزیم لاکتوز به تدریج در طول روز تولید می شود، بنابراین افرادی که کمبود لاکتوز دارند اگر شیر را صبح استفاده کنند ممکن است علائم گوارشی شدیدتری پیدا کنند.

اضافه کردن عسل و موز به شیر نیز تحمل گوارشی آن را بهتر می کند، همچنین درمورد افرادی که با مصرف نان دچار نفخ می شوند، باید به بیماری سلیاک یا حساسیت به پروتئین های گندم شک کرد و آزمایش های خاص انجام داد تا در صورت لزوم از نان های بدون گندم و جو استفاده شود.

اگر در مدفوع تکه های غذا دیده می شود…

بدن ما بعضی آنزیم های لازم برای هضم تعدادی از مواد غذایی را ندارد؛ برای مثال کمبود آنزیم سلولاز باعث می شود دستگاه گوارش نتواند پوست میوه را به خوبی هضم کند. دکتر فروتن معتقد است این موضوع باعث می شود بعضی از مواد به صورت هضم نشده وارد مدفوع شوند. برای مثال اگر انگور یا انار را با هسته بخورید موقع دفع متوجه می شوید که هسته آنها بدون هیچ تغییری از بدن خارج می شوند. البته جای نگرانی وجود ندارد و این موضوع نشانه سوء هضم یا سوء جذب نیست بلکه کاملا طبیعی است. البته باید دقت داشت که این مواد با تخم انگل اشتباه نشوند زیرا بعضی انگل ها سفید رنگ هستند و در مدفوع حالت قطعه قطعه می شوند، بنابراین ممکن است با مواد هضم نشده اشتباه شوند.

اگر مدفوع تان چرب شده است…

به گفته دکتر فروتن اگر مدفوع چرب باشد و از روی پوست یا سطح توالت به راحتی پاک نشود، می تواند نشانه سوء هضم یا سوء جذب چربی باشد. در این صورت باید آزمایش خاصی به نام «سودان III» (سودان سه) روی مدفوع انجام شود تا ببینیم قطرات چربی در مدفوع بیشتر از حد طبیعی است یا خیر. دکتر عباسیان نیز نظری مشابه دارد. او نیز معتقد است که مدفوع چرب حتما باید تحت بررسی قرار گیرد البته خوردن حجم بالای چربی هم می تواند باعث چرب شدن مدفوع شود اما به طور کلی در مورد مدفوع چرب، ضعف عملکرد کیسه صفرا و کبد مطرح است.

درواقع وقتی کیسه صفرا درست عمل می کند و مقدار کافی صفرا ترشح می کند این مایع به چربی ها وصل می شود و به هضم آنها کمک می کند، در غیر این صورت مدفوع چرب خواهد شد. البته بعضی داروها، به خصوص داروهای لاغری نیز می توانند مدفوع را چرب کنند. این داروها معمولا روی عملکرد کبد هم اثر سوء می گذارند.

اگر مدفوع تان روی آب شناور می ماند…

اگر تا به حال کنجکاو بوده اید که چرا گاهی اوقات مدفوع روی آب شناور می ماند و گاهی به زیر آب می رود، باید بدانید که شناور شدن یا نشدن مدفوع در آب معمولا به جرم حجمی مدفوع ربط دارد. دکتر عباسیان در این مورد توضیح می دهد: کسانی که بلغمی مزاج هستند و بدن تر دارند معمولا مدفوع شان متخلخل است و روی آب شناور می ماند اما کسانی که مزاج بدن شان خشک است، روده های شان آب بیشتری جذب می کند درنتیجه جرم حجمی مدفوع شان بالا می رود و دیگر در آب شناور نمی ماند. دکتر فروتن نیز معتقد است شناور شدن مدفوع در آب نشانه بالا بودن چربی آن است.

آداب دست شویی رفتن (۲)

اگر در دفع مدفوع بی اختیار شده اید…

وقتی از دکتر فروتن در مورد عدم کنترل دفع مدفوع سوال می کنیم او توضیح می دهد که این حالت دلایل زیادی می تواند داشته باشد. در چنین موقعیتی اول از همه باید بدانیم که آیا عدم کنترل فقط در دفع مدفع است یا بی اختیاری ادرار هم وجود دارد، همچنین باید بدانیم آیا فقط مایعات و ترشحات از مقعد بیرون می آید یا مدفوع جامد نیز بی اختیار دفع می شود. بی اختیاری مدفوع موقع خواب، قوام مدفوع، داروهای مصرفی، سابقه جراحی مقعد، جراحی ستون فقرات یا ضربه به ستون فقرات و مقعد، زایمان های مکرر، وجود توده در داخل روده، التهاب در جدار رکتوم (قسمت انتهایی روده بزرگ) و. . . همگی می توانند در بی اختیاری مدفوع نقش داشته باشند بنابراین برای تشخیص علت آن باید یک شرح حال دقیق گرفت و آزمایشات لازم را انجام داد سپس براساس علت، درمان مناسب تجویز خواهد شد.

اگر همیشه اسهال هستید. . .

در دو حالت افراطی دستگاه گوارش یعنی اسهال و یبوست ابتدا فرد باید از لحاظ طبی بررسی شود، پس از آن اگر مشکل خاصی دیده نشود و نیازی به درمان جدی وجود نداشته باشد، می توان از درمان های خانگی بهره برد. دکتر عباسیان در ادامه توضیح می دهد که درمورد اسهال های ویروسی معمولا درمان ضدویروس قوی نداریم، بنابراین می توانیم با درمان های سنتی، علائم بیماری را کاهش دهیم. یکی از درمان های خانگی اسهال مصرف پوره سیر و نعناع است.

برای تهیه این پوره باید یک سیب زمینی متوسط و دو حبه سیر را به صورت جداگانه آب پز کنید، سپس یک قاشق غذاخوری نعناع را با یک قاشق مرباخوری کره تفت دهید و در آخر همه مواد را با هم بکوبید و مخلوط کنید. این پوره سیب زمینی در عین حال که خواص درمانی دارد، بسیار خوشمزه است و معمولا کودکان هم از آن استقبال می کنند. مصرف نان خشک یا نان سوخاری یا مصرف نصف قاشق مرباخوری چای خشک خرد شده همراه کمی آب خنک می تواند به کاهش اسهال کمک کند.

در مدفوع تان خون دیده می شود؟

دکتر عباسیان نیز در مورد تغییر رنگ مدفوع به سیاه نظری مشابه دارد. او معتقد است مواد غذایی سودازا مثل عدس و بادنجان هم می توانند رنگ مدفوع را تیره کنند اما اگر تیرگی مدفوع خیلی زیاد و به صورت قیری شکل و بدبو باشد، می تواند نشان دهنده خونریزی از نواحی فوقانی دستگاه گوارش مثل معده یا روده کوچک باشد. به گفته این متخصص طب سنتی، خونریزی های ناحیه تحتانی دستگاه گوارش مثل روده بزرگ معمولا خود را به شکل خون نشان می دهند اما اگر خونریزی در نواحی فوقانی دستگاه گوارش باشد از آنجایی که تا رسیدن به نواحی تحتانی، تحت تاثیر آنزیم های هضمی قرار می گیرد، تغییر شکل می دهد و چسبناک، سیاه و بدبو می شود.

اگر همیشه یبوست دارید. . .

دکتر عباسیان یکی از درمان های خانگی یبوست را استفاده از یک یا دو قاشق غذاخوری روغن زیتون، روغن کنجد، روغن کرچک و. . . یک ربع بعد از هر وعده غذایی می داند. همچنین می توانید هفت یا هشت عدد آلو یا انجیر را در یک کاسه پر از آب بریزید و اجازه دهید شب تا صبح خیس بخورند سپس صبح بعد آنها را همراه آب داخل کاسه مصرف کنید. توصیه دیگر این است که هنگام صبح یک قاشق غذاخوری خاکشیر و نصف لیوان آب جوش را با یک یا دو حبه قند مخلوط کنید و بنوشید. همراه ناهار نیز می توانید از مخلوط یک لیوان دوغ و یک قاشق غذاخوری گل سرخ پاک شده کاشان استفاده کنید. البته بهترین حالت این است که فرد با این روش ها بازی کند یعنی هر روز یکی از آنها را استفاده کند تا بدن به هیچ کدام عادت نکند و بتواند به تدریج کنترل خود را به دست گیرد.

ستاره محمد