در دهه های اخیر با غلبه بر بیماریهای واگیردار و نیز توسعه بهداشت و رفاه عمومی و همچنین با پیشرفت های صنعتی و اقتصادی ، ساختار جمعیتی جوامع مختلف دنیا ، بشدت دچار دگرگونی های اساسی شده است و از مشخصه های بارز آن می توان به گرایش مرکز ثقل جمعیت دنیا ، از روستاها به شهرها را عنوان نمود که بخاطر همین تراکم زیاد جمعیت در شهرها ، ساخت مجتمع های مسکونی یا بلوکهای آپارتمانی ، که بعضی وقت ها به صورت برجهای بسیار بلند مرتبه نمود و ظهور پیدا می کند ، رواج بیشتری یافته است و حتی بخاطر برخی ملاحظات اقتصادی و امنیتی ، طرفداران بیشتری هم پیدا کرده و از ملزومات ِ زندگی شهری شده است .
البته این واقعیت را هم نباید از نظر دور داشت که نمودار رشد سریع جمعیت جهان در حال حاضر به اوج خودش رسیده است و به نظر می رسد که این وضیعت دوام چندانی نخواهد یافت و سیر نزولی آن ، در بازه زمانی نه چندان دور ، با شیب تندتری آغاز خواهد شد چون علاوه بر محدود بودن منابع ، رفاه طلبی افراطی ، هنجار شدن ناهنجاریهای اخلاقی و به دنبال آن مسئولیت ناپذیری افراد جامعه ، باعث می شوند که دوره رشد سریع جمعیت دنیا به پایان خودش برسد و سیر نزولی آن آغاز بشود البته در حال حاضر هم این مسئله ، بعضی از شهرهای دنیا را تا حدود زیادی به خانه سالمندان تبدیل کرده است و اگر وضعیت به همین منوال ادامه پیدا بکند ، بزودی به شهر ارواح هم تبدیل خواهند شد و یا بوسیله گروهها و اقوام دیگری که از مناطق مختلف دنیا می آیند اشغال خواهند شد و لذا هویت سابق خود را از دست خواهند داد ولی فعلا ً اکثر شهرهای دنیا هنوز به آن مرحله نرسیده است و بنابراین در حال حاضر ، تمایل به شهرنشینی خیلی زیاد است و همانطور که اشاره کردیم آپارتمان نشینی و برج سازی فعلا ً یک نیاز و حتی یک ضرورت محسوب می شود بنابراین برای مواجهه با مشکلات آن ، باید راهکارهای جدیدی اندیشیده شود تا زندگی در آنها راحت تر و امن تر باشد .
بروز آتش سوزی در برجها وساختمانهای بلند مرتبه ، واقعیتی است که هر از چند گاهی اتفاق می افتد و عملکرد سیستیم های خودکار ِ ضد حریق و نیز اقدامات آتشنشانهای خارج از برجها ، بعضی وقتها دیده شده است که کارآمدی کافی نداشته اند .
آتش سوزیهای مهیب ِ برجهای دوقلوی ِ مرکز جهانی تجارت ، نمونه بارزی از این واقعیت ها بود که منجر به کشته شدن تعداد زیادی از کارکنان ، ارباب رجوع ها و آتشنشانهای حاضر در صحنه شد که حادثه بسیار رقت انگیزی بود و به فرموده امام علی (ع) : در خلقت با ما شریک بودند .
البته ما در این مقال به دنبال تعیین مجرم ، متهم و یا شاکی نیستیم و بیشتر می خواهیم از بُعد فنی به قضیه نگاه بکنیم چون این گونه اتفاقات ، عمدا ً و یا سهوا ً ، در هر کشوری می تواند اتفاق بیافتد و لذا باید تمهیدات و راهکارهای بهتری برای مواجهه با این گونه وقایع ، مهیّا و اندیشده بشود .
شیوه های آتشنشانی در برجهای مذکور ، آن هم در یکی از صنعتی ترین کشورهای دنیا ، بخوبی نشان داد که در حوادث مشابه ، باز هم منفعلانه عمل خواهیم کرد و استیصال ما حتمی است این واقعیت وقتی آشکارتر می شود که ما می دانیم که برای مهار آتش سوزی در برجهای مذکور ، فرصت کافی وجود داشته است یعنی از زمان اصابت هواپیماها تا فروریزی کامل برجها ، حدود یک ساعت فرصت طلایی در اختیار ماموران آتشنشانی بود ، ولی عملا ً با وجود آنکه حدود ۲۰۰ نفر از آتشنشانهای بسیار ورزیده و مجهز ، در آن واقعه جان خود را از دست دادند ولی فی الواقع برای مهار آتش سوزی ، نتوانستند چندان کار قابل توجهی انجام بدهند و این مسئله از یک نقص اساسی در شیوه عملکرد ما در آتش سوزی های مشابه حکایت می کند .
البته پیرامون این آتش سوزیها و فروریزی ساختمانها ، ابهامات زیادی وجود دارد که هنوز هم برای بسیاری از کارشناسان و مهندسین ساختمان ، معلوم و مکشوف نشده است مثلا ً ما می دانیم که فروریزی این ساختمانها بر اثر ضربات مکانیکی ِ ناشی از برخورد ِ هواپیماها نبوده است و آنطور که خودشان عنوان می نمایند ناشی از ذوب شدن سازه های فلزی ساختمانها بوده است ولی سوال این است که این سوخت ، که بیشتر در بالهای هواپیماها قرار دارند ، با آن حجم زیاد ، چگونه توانست به داخل ساختمانها راه پیدا بکند و حتی اگر بپذیریم که سوخت هواپیماها به داخل ساختمانها راه پیدا کرده است ، باز هم این سوال مطرح می شود که با این پیش فرض ، پس انفجار هواپیماها با کدام سوخت بوده است ضمنا ً این ساختمانها ، نخستین ساختمانهای بلند مرتبه در جهان بودند که بر اثر آتش سوزی فرو می ریختند ، اینها مسائلی هستند که برای کارشناسان مطرح است ولی ما فرض را بر این می گذاریم که فرو ریزی این برجها ، صرفا ً بخاطر آتش سوزی و ذوب شدن سازه های فلزی ساختمانها بوده است و لذا چگونه می توانستیم آتش سوزی را مهار بکنیم و از فروریزی ساختمانها جلوگیری بکنیم .
متذکر می شوم که شیوه های مرسومی که برای مهار آتش سوزی در برجهای بلند مرتبه مورد استفاده قرار می گیرند معمولا ً استفاده از کپسولهای آتش نشانی است که در طبقات ساختمانها تعبیه می شوند و در موقع بروز حادثه ، بصورت دستی و یا خودکار فعال می شوند و نیز کمک گرفتن از سازمانهای آتش نشانی است که برای مهار آتش سوزی در برجها ، یا وارد طبقات ِ برجها می شوند و یا از بیرون برجها بوسیله نردبانهای بلند ، اقدام به آتش نشانی می کنند که کارایی این روشها بیشتر برای مهار آتش سوزی در طبقات پایین برجها می باشد و لذا اقدامات ِ ماموران آتش نشانی برای مهار آتش سوزی در طبقات بالای برجها ، بعضی وقتها بسیار منفعلانه است چون وسیله مناسبی در اختیار ندارند و لذا بنده پیشنهاد می کنم که هلیکوپترهای مخصوصی برای این کار طراحی بشوند که با استفاده از لوله های افقی و بلندی که در قسمت ِ جلوی هلیکوپترها قرار دارند و از نظر زاویه و طول ، قابل تنظیم و تغییر هستند ، در موقع بروز آتش سوزی |، مواد ضد حریق را به داخل برجها وارد نمایند تا به این ترتیب ، آتش سوزی را در طبقات بالای برجها مهار نمایند ضمنا ً با ایجاد تغییراتی در این هلیکوپترها ، می توان از آنها برای مهار هر نوع آتش سوزی که در سطح شهرها اتفاق می افتد نیز استفاده کرد.
همت کمیلی
