هریک از ما انسان ها با ویژگی های ذاتی به دنیا می آییم. در سال های اول زندگی، این ویژگی ها خود را نشان می دهند و به مرور به شخصیتمان تبدیل می شوند. شاید شما هم در اطرافتان کودکان کمرو و خجالتی را سراغ داشته باشید. این کودکان اعتمادبه نفس پایینی دارند، ترسو و محافظه کارند و حتی در امتحان کردن غذایی جدید سرسفره یا ورود به فضایی جدید با مشکل روبرو می شوند.۱۰ تا ۱۵ درصد کودکان این ویژگی شخصیتی را دارند و به آنها دیرجوش می گویند. اگر فرزند شما هم کمروست و در اصطلاح عامیه به فرصت نیاز دارد تا یخش باز شود و بتواند ارتباط برقرار کند، گفت وگوی ما را با دکتر کتایون خوشابی، فوق تخصص روان پزشکی اطفال و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی بخوانید. توصیه های ایشان به شما کمک می کند این ویژگی ذاتی کودکتان را تعدیل کنید تا در آینده بتواند فرد موفق تری باشد.
با کودک کمرو و خجالتی چطور باید برخورد کنیم؟
کودکان خجالتی انعطاف پذیری پایینی دارند و مشکل اصلی آنها در برقراری ارتباط است. این کودکان حتی در ابتدا هنگام ورود به جمع های خانوادگی هم مشکل دارند و باید به آنها زمان داد و به گریه و رفتارهای آنها توجه نکرد تا کم کم با محیط خو بگیرند.
اما این مشکل به مهمانی محدود نمی شود و هنگام ورود به مدرسه و مهد هم وجود دارد.
درست است. ورود این کودکان به محیط هایی مثل مهدکودک و مدرسه هم سخت است و گاهی حتی ۳ ماه طول می کشد تا با محیط جدید کنار بیایند. توصیه اصلی به مادر و مربیان در مورد این کودکان برقراری ارتباط درست است. این کودکان اکثرا در محیط های آموزشی با مشکل ابراز مواجه اند؛ مثلا اگر جواب سوالی را بدانند، دستشان را بالا نمی برند بنابراین ممکن است معلمان فکر کنند بهره هوشی پایینی دارند یا خجالتی هستند، روی آنها حساب باز نکنند و در کارهای گروهی مشارکتشان ندهند در حالی که این کودکان از لحاظ بهره هوشی تفاوتی با دیگر بچه ها ندارند و فقط در ابراز احساسات و استفاده از ارتباط کلامی در محیط های غریب و سرکلاس مشکل دارند. اگر کودک در محیط مهد و مدرسه مربی خوشرو و خوش خلقی داشته باشد که روی رابطه با کودک کار کند، سریع و بهتر ارتباط برقرار می کند.
خود کمرویی را نمی توان تعدیل کرد؟ به هر حال کودکی که امروز خجالتی است و توانایی برقراری ارتباط ندارد، فردا نیز گوشه گیر و از جامعه فراری خواهدبود. نمی توانیم به شکلی این ویژگی را در کودک تغییر دهیم؟
به واسطه آموزش مهارت های اجتماعی که شامل آموزش جسارت ، افزایش اعتمادبه نفس و مهارت های ارتباطی است، می توانیم به کودک کمرو کمک کنیم ارتباط موثر و بهتری با همسالان خود برقرار کند. باید اعتمادبه نفس این کودکان را تقویت کنیم. غیر از ارتقای مهارت های اجتماعی ارتباطی، باید توانمندی های این کودکان را هم ارتقا داد چون کودکان دیرجوش از ورود به هر رقابتی اجتناب می کنند، رقابت پذیر نیستند و اگر وارد کلاس هایی شوند که در آن ارزیابی ای وجود داشته باشد، معمولا آن را ادامه نمی دهند و از حضور در محیط هایی که مورد قضاوت قرار گیرند، اجتناب می کنند. ثبت نام در کلاس های مختلف با توجه به علایق کودک و تشویق متناسب با پیشرفت او لازم است و به افزایش اعتمادبه نفسش کمک می کند.
آیا ممکن است والدین به دلیل صدمه هایی که از این ویژگی ذاتی و شخصیتی خورده اند، سعی کنند فرزندان خود را گستاخ بار بیاورند و به شکلی کودک کمرو از آن ور بام بیفتد؟
تلاش والدین شاید تا حدودی موثر باشد اما ردپای ژن هرگز پاک نمی شود. کودک مثل خمیر نیست که بتوانیم شخصیت او را تغییر دهیم. کمرویی و دیرجوشی ویژگی پایداری است که امکان تعدیل آن وجود دارد اما امکان تغییر وجود ندارد. به عبارتی این کودکان با هر تربیتی، هرگز گستاخ نخواهندشد. البته آنها در خانه برعکس محیط بیرون پرخاشگر هستند چون در محیط هایی که باید خود را ابراز و از حق خود دفاع کنند ناتوان هستند و انرژی شان را به خانه منتقل می کنند و انرژی منفی در خانه و در مقابل مادر و خواهر و برادرها تخلیه می شود.
کدام کمرویی درمان می خواهد؟
به خودی خود، کودکان دیرجوش مشکل دار نیستند اما چون جسارت کمی دارند، از حق خود دفاع نمی کنند؛ مثلا در مدرسه توانایی نه گفتن به همکلاسی همسن خود را ندارند و گاهی دیگران خوراکی و پولشان را برمی دارند و اعتراضی نمی کنند. حتی این کودکان برای آنکه دوستی داشته باشند، حاضرند پول یا مواد خوراکی شان را باج دهند. کمرویی ویژگی ذاتی و سرشتی است که این کودکان با آن به دنیا آمده اند اما وقتی علائم ثانویه مثل اضطراب و ترس های بیمارگونه کنار این ویژگی سرشتی بروز کرد، باید درمان های لازم را انجام داد که شامل درمان های رفتاری و دارویی است. به طور طبیعی، کودکان خجالتی و کمرو مستعد ابتلا به برخی اختلال های اضطرابی مثل اضطراب جدایی از مادر هستند.
سمیه مقصود علی
