ریشۀ کلمۀ آلِشت/آلِش در گروه زبانهای ایرانی

تصادفاَ دو واژۀ فارسی و ترکی به اشکال آلِش/آلِشت و آلیش به معنی داد و ستد و معامله و خرید به هم رسیده اند که در نخستین نگاه واژۀ ترکی آلیش ([داد و ]ستد) جلب توجه می نماید که لغت نامه دهخدا نیز همین منشأ ترکی را برای آن قائل شده است ولی دکتر محمد حیدری ملایری اجتهادی در این راه انجام داده و نشان داده است که واژه آلِش/آلِشت خود در زبانهای ایرانی وجود داشته است.

آلشت کُردی و لُری به معنی تعویض و داد و ستد در لهجه های محلی ایران مورد بررسی دکتر محمد حیدری ملایری قرار گرفته است و برای آن ریشه ای در گروه زبانهای ایرانی جستجو شده است، ولی به نظر میرسد ایشان برای این کلمه ایرانی که صورت اصلی از نام شهرک آلاشت (محل داد و ستد) هم می باشد، ریشۀ ایرانی درستی پیدا نکرده است. به تصور این جانب ریشه اوستایی و سانسکریتی آن "آر شَئِتَ" و "آر سات" به معنی داد و ستد دارایی و مال می باشد. جزء "آر " به معنی برخوردارشدن و حاصل کردن و "شَئِتَ" (سات) به معنی دارایی و مال می باشد. علی القاعده این کلمه مرکب اوستایی در پهلوی تبدیل به آلِشت و آلِش شده است.

از روی این مبحث دکتر ملایری در بارۀ نام شهرک آلاشت به چنین نتیجه ای رسیدم:

معنی نام شهرک آلاشت: نظر به محل کاربار تپۀ آلاشت می توان نام آلاشت را از واژۀ آلِشت لُری به معنی داد و ستد گرفت. دکتر محمد حیدری ملایری با بررسی واژۀ آلِشت/آلِش در لهجه های محلی ایران بر این باور رسیده است که تصادفاَ در کنار واژۀ ترکی آلیش ([داد و] ستد) واژه ای ایرانی به اشکال آلِشت و آلِش وجود داشته است که آن به معنی داد و ستد بوده است. صورت اصلی آلِشت را علی القاعده در کلمه مرکب اوستایی آر شئِتَ و آر ساتَ سانسکریت (داد و ستد دارایی و مال) می توان یافت. لذا اینجا معلوم میشود که نام آلاشت به معنی محل داد و ستد کالا و بازار بوده است.