بازیگر پیشکسوت و تکرار نشدنی سینما، تئاتر و تلویزیون ایران که کارنامه اش نشان از دقت نظر و حساسیت در انتخاب نقش و رعایت اخلاق حرفه ای دارد و توانمندی اش در ایفای نقش او را به یکی از شمایل های بازیگری مبدل کرده، در جشنواره امسال مورد تجلیل قرار گرفت. استاد محمدعلی کشاورز متعلق به نسلی است که هیچ گاه هنر خویش را صرف مصلحت اندیشی و کسب سرمایه نکرد و مهمترین سرمایه اش جایگاهی بوده که میان مردم داشته است.
نسلی که از تئاتر به سینما آمد و کوشید تا اخلاق تئاتری را در سینمایی که آغشته به مناسبات فیلمفارسی بود رعایت کند. این گونه بود که کشاورز در سالهای قبل از انقلاب تن به بازی در فیلمهای نازل نداد و همواره کوشید تا در فیلمهای متفاوت بازی کند. اینکه برخی از این فیلم ها در نهایت چیزی نشدند که میباید را باید به حساب اتفاقهای غیرقابل پیشبینی سینما گذاشت. کشاورز با کارنامهای پر بار و همکاری با فیلمسازانی چون فرخ غفاری، ابراهیم گلستان، داریوش مهرجویی و محمدرضا اصلانی به بعد از انقلاب آمد. دورانی که این بازیگر خوش سابقه در سلسله همکاریهایش با زنده یاد حاتمی، مجموعهای از بهترین بازیهای کارنامه خویش را ثبت کرد. استاد کشاورز در سالهای اخیر به دلیل بیماری جلوی دوربین نرفته و حضور مجددش در سینما میتواند یک اتفاق مهم محسوب شود.
پروانه معصومی:
رفتار خوب آقای کشاورز در خاطرم ماند
پروانه معصومی ویژگی بارز محمدعلی کشاورز را برخورد فروتنانه وی ذکر کرد.
پروانه معصومی به خبرنگار بانی فیلم گفت: من سال ۱۳۵۱ در فیلم سینمایی «رگبار» با آقای محمدعلی کشاورز همبازی بودم. آن زمان آقای کشاورز هنرپیشه نامداری بودند امّا من برای اولین بار هنرپیشگی را تجربه میکردم و آشنایی زیادی با سینما نداشتم ولی ایشان بسیار فروتنانه برخورد میکردند و رفتار بسیار خوبی داشتند. این رفتار برای من بسیار قابل تحسین بود. تجربه همکاری با آقای کشاورز تجربهای لذت بخش را برای من رقم زد.
وی افزود: متاسفانه من تنها در فیلم «رگبار» با ایشان همکاری داشتم امّا رفتار و شخصیت ایشان در خاطرم ماندگار است.
محمود پاک نیت:
تواضع، ویژگی بارز کشاورز
محمود پاک نیت متانت، تواضع و فروتنی را از ویژگیهای بارز محمدعلی کشاورز دانست. محمود پاک نیت به خبرنگار بانی فیلم گفت: حدوداً در ۵ فیلم و سریال تجربه همکاری با آقای محمدعلی کشاورز را داشتم که برخی از آنها مدت زیادی به طول انجامیده است. از جمله این سریالها میتوانم به «روشنتر از خاموشی» اشاره کنم. حقیقتاً ایشان شخصیت بسیار والایی دارند و ارتباطی قوی و قلبی با افرادی دارند که با ایشان همکاری میکنند. آقای کشاورز نسبت به تماشاگرانی که آثار او را میبینند بسیار حساس و دلسوز است و نتیجه کار برایشان اهمیت فراوانی دارد. من در کنار ایشان درسهای زیادی را آموختم؛ هم در زمینه کار و هم در زمینه اخلاق، متانت، تواضع و فروتنی ایشان در زمینه کاری بسیار بالا بود. اینکه همکارانشان برای مردم کار کنند برایشان اهمیت فراوانی داشت. از نظر اخلاقی، برخوردی خوب و فروتنانه با مردم و اطرافیانشان دارند.
وی بیان کرد: در طول همکاریهایی که با ایشان داشتم خاطرهای ماندگار در ذهن من جاودانه شد. زمانی که در سریال «پدر سالار» حضور داشتیم، در یک صحنه بنا بود آقای کشاورز به من یک سیلی بزنند. قبل از سکانس من در جریان این مساله نبودم. کارگردان طوری به ایشان توضیح میداد که من در جریان اتفاق قرار نگیرم. در نهایت بعد از خوردن سیلی در صحنه مربوط، آقای کشاورز من را بوسید و عذرخواهی کرد و گفت: من نمیخواستم شما را بزنم امّا خواجویی خواست برای طبیعیتر شدن کار واقعاً سیلی بزنم. ایشان انسانی هستند که برای همکارانشان بسیار ارزش قائل هستند.
او افزود: امیدوارم هر چه زودتر آقای کشاورز سلامتی خود را به دست بیاورند و ما بتوانیم سالهای سال از تجربیات ایشان استفاده کنیم.
فریدون حسن پور
ویژگی نسل کشاورز نظم در کار است
فریدون حسن پور ویژگی هم نسلان محمدعلی کشاورز را نظم در کارهایشان دانست.
فریدون حسن پور به خبرنگار بانی فیلم گفت: به عقیده من برای اینکه بخواهیم درباره آقای محمدعلی کشاورز صحبت کنیم باید در رابطه با یک نسل از بازیگران سخن بگوییم. نسلی که چه در دوره دستیار بودنم و چه در دوره فیلمسازی تجربه همکاری با ایشان را داشتم. شاید بتوان این نسل را نسل کلاسیک در بازیگری ایران نامید. از ویژگیهای این نسل، نظم، چه در ارتباط با کل گروه و چه در ارتباط با نقش و تلاش برای درک نقشی که میخواهند در آن بازی کنند است. این اساتید وقتی میخواهند در یک نقش بازی کنند با آن درگیر میشوند تا به کشف شخصیت برسند.
زمانیکه در «سایه خیال» به عنوان دستیار حضور داشتم، یکی از نیمه شبها استاد انتظامی با من تماس گرفتند تا درباره نقششان سوالاتی را بپرسند. میخواهم بگویم این نمونهای از اهمیت نقش برای هم نسلان آقای کشاورز است. از بازیگران نسلهای بعد که دارای این ویژگی باشند، اخیراً با آقای پرویز پرستویی همکاری داشتم. یکی از ویژگی های ارزشمند آقای کشاورز همراهی ایشان با گروه بود. همیشه موجی از انرژی را به من منتقل میکردند. این انرژیها موجب ایجاد خلاقیت من در کار میشد. نکته ای که آقای کشاورز را از سایرین متمایز میکند نقش هایی است که با بازی ایشان در تاریخ هنر ماندگار شده. شاید اسم و شهرت فریدون حسن پور از اسم محمدعلی کشاورز وام گرفته باشد. آقای کشاورز باعث افتخار اهل هنر هستند.
وی افزود: علاوه بر فیلم خودم که با آقای کشاورز همکاری داشتم در دوران دستیاری در فیلمی به کارگردانی خسرو معصومی کار کردم که آقای کشاورز هم در آن فیلم بازی میکردند.
به خاطر دارم هر وقت خسته میشدم ایشان مرا به اتاقشان میبردند و برایم قهوه درست میکردند و میگفتند کمی بنشینم تا خستگیام به در رود. خاطرهای که در فیلم خودم از ایشان به یاد دارم این است که یک شب تا صبح کار کردیم و آنقدر این مرد بزرگوار در کنار بازیگران کودک با نشاط و مهربانی بیدار بود که به من و سایر بازیگران انرژی میدادند.
حسن پور در پایان گفت: باید از آقای کشاورز عذرخواهی کنم که نتوانستم در این مدت ایشان را ببینم. امّا خودشان میدانند از طریق دوستان جویای احوالشان هستم. از خودم گله مند هستم که نتوانستم به ایشان سر بزنم.
فریال بهزاد:
نباید اسطوره هایمان را کنار بگذاریم
فریال بهزاد از محمدعلی کشاورز با عنوان اسطوره یاد کرد و لازمه موفقیت نسل جدید بازیگران را الگو گرفتن از این اسطوره ها دانست.
فریال بهزاد به خبرنگار بانی فیلم گفت: آقای کشاورز از بازیگران قدیمی سینما و تلویزیون هستند که کارنامه درخشانی دارند. من در پروژه «روزی که خواستگار آمد» با ایشان همکاری داشتم. آقای کشاورز از اخلاقی حرفهای برخوردارند. از جمله بازیگرانی بودند که در کنارشان احساس راحتی داشتم. آقای کشاورز بسیار مهربان بودند و نظر کارگردان برایشان اهمیت داشت. کار کردن با آقای کشاورز برای من بسیار لذتبخش بود. از دیگر خصوصیات ایشان وقت شناسی بود. به نظر من ایشان در هر نقشی که تاکنون بازی کردهاند به خوبی حاضر شدهاند. امیدوارم باز هم فرصتی ایجاد شود تا بتوانم در کنار ایشان بازی کنم.
وی افزود: از ویژگیهای بارز آقای کشاورز صبر و بردباری ایشان بود. نظم دیگر ویژگی حرفهای آقای کشاورز بود.
بهزاد بیان کرد: به یاد دارم در فیلم «روزی که خواستگار آمد» آقای کشاورز باید در صحنهای شتری را از مسیر دشواری میآوردند. این صحنه دشوار بارها تکرار شد اما ایشان با صبر و حوصله در این صحنه بازی کردند. وی در پایان گفت: امیدوارم آقای کشاورز و هم نسلان ایشان باز هم در سینما بدرخشند. نباید اسطورههایمان را کنار بگذاریم. لازم است نسل جدید برای موفقیت این عزیران را الگو قرار بدهند.
فاطمه صادقی
