اولویت ایمنی نانوداروها

یکی از اولویت های فناوری نانو در سند توسعه فناوری نانو در کشور که حتی در کشورهای دیگر هم مد نظر بوده، حوزه سلامت و بهداشت است.

تولید دارو و فرآورده های آرایشی و بهداشتی یکی از محورهای توسعه ای است که فناوری نانو در آن به ایفای نقش پرداخته است. در این خصوص ستاد توسعه فناوری نانو که از زیرمجموعه های ریاست جمهوری است برنامه ریزی هایی کرده و در تعامل با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کمیته ای در سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت تشکیل داده که مسئولیت حمایت و بررسی تخصصی تولید فرآورده های نانویی در حوزه سلامت را به عهده دارد. ضمن این که کارهای تخصصی، ارزیابی ها و صدور مجوز در سازمان غذا و دارو انجام می شود. در جایی که لازم باشد ما به متقاضیان کمک و از آنها حمایت می کنیم. براساس آمار به دست آمده نزدیک به ۶۰ پرونده برای تولید انواع فرآورده های دارویی، آرایشی و بهداشتی و ملزومات پزشکی در سازمان غذا و دارو وجود دارد که توسط کمیته های تخصصی و استادان و محققان برجسته کشور در سازمان غذا و دارو مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است.

از ارزیابی تا اخذ مجوز

در سازمان غذا و دارو، فرآورده های نانویی از جنبه کارایی و اثربخشی، ایمنی و استفاده از نانوفناوری در تولید مورد ارزیابی دقیق قرار می گیرند. اگر پرونده ای کامل و نظر کارشناسان درباره یک فرآورده نانویی مثبت باشد در مرحله بعدی برای صدور مجوز ارجاع داده می شود، اما اگر پرونده ای ناقص باشد نواقص آن را اعلام می کنیم و در همکاری با ستاد نانو در حد امکان کمک می کنیم این نواقص برطرف شود. دو سال گذشته در مجموع ۱۲ محصول نانویی از سازمان غذا و دارو مجوز گرفته که از این مجموعه، دو محصول از جنس فرآورده دارویی و ده محصول دیگر از جنس فرآورده های آرایشی و بهداشتی و ملزومات پزشکی بوده است که در این گروه می توان به رنگ های بیمارستانی، پارچه ها و البسه نانویی که در بیمارستان ها مورد استفاده قرار می گیرد، فرآورده هایی موضعی یعنی انواع ژل و محلول و پانسمان های نانویی برای زخم بندی اشاره کرد.

نانوداروهای ایرانی

مهم ترین محصولات نانویی تولید شده در حوزه درمان و بهداشت، دو نانوداروی مهم است. یکی از آنها نانوداروی ضدسرطان است. این دارو فرآورده دارویی نانویی ضدسرطان سینادوکسوزوم است که بیش از یک سال است در بازار دارو حضور پررنگی داشته است. متخصصان نیز از این دارو استقبال خوبی داشته اند. علاوه بر اثربخشی دارو، یکی از مزیت های آن قیمت داروست که در مقایسه با داروی مشابهی که با هزینه دو میلیون تومان به عنوان یک داروی وارداتی در اختیار بیماران قرار می گرفت قابل مقایسه نیست. قیمت نانوداروی ایرانی ضدسرطان با دفتر بیمه حدود ۴۰ هزار تومان است. در درمان سرطان ها یک رژیم دارویی خاص از سوی پزشکان تجویز می شود. در انواع رژیم های دارویی که برای بیماران مبتلا به سرطان هایی مانند رحم، تخمدان و خون تجویز می شود می توان از این نانوداروی ضدسرطان استفاده کرد. استفاده از این دارو در درمان سرطان در حال گسترش است. این دارو براساس فناوری نانو تهیه شده، بنابراین عوارض کمتری به همراه دارد، اثربخشی بالایی دارد و قیمت آن هم پایین است. این دارو به طور اختصاصی سلول های سرطانی را هدف قرار می دهد. این در حالی است که داروهای ضدسرطان غیرنانویی همه سلول های بدن را هدف قرار می دهند.

نانوکورکومین دیگر نانودارویی است که ماده موثره آن زردچوبه استخراج شده است. در حال عادی ماده موثره ای که در زردچوبه مصرفی در غذا وجود دارد آنچنان جذب بدن نمی شود. در این نانودارو جذب ماده موثره زردچوبه در بدن افزایش پیدا می کند. در طب سنتی از گذشته های دور استفاده از زردچوبه مورد توجه بوده است. تحقیقات انجام شده نشان داده است زردچوبه و ماده موثره ای که در آن وجود دارد خواص ضدالتهابی دارد و می تواند در تسکین انواع دردها و بیماری های روماتیسمی موثر باشد. این ترکیب مانع ایجاد سلول های سرطانی می شود و در پیشگیری از ابتلا به کبد چرب تاثیرگذار است. این نانو دارو، گیاهی است و به عنوان مکمل به بازار دارویی عرضه می شود پیش بینی می شود در آینده بتواند اثرات مفیدی در کنترل عوارض بیماری ها داشته باشد.

نانوداروی ضدسالک پوستی داروی دیگری است که اکنون مراحل نهایی را برای ورود به بازار طی می کند. این دارو اخیرا از وزارت بهداشت مجوز گرفته است. آزمایشهای اولیه، اثرگذاری این دارو را مورد تائید قرار داده است. داروی نانویی ضدسالک پوستی در بیش از ۹۵ درصد موارد اثرگذاری بسیار خوبی داشته است. در دنیا چنین دارویی وجود ندارد و اگر مراحل نهایی با موفقیت طی شود این نانودارو نخستین داروی ضدسالک پوستی خواهد بود که به صورت موضعی مصرف می شود.

نانوداروهایی که تائید می شود

وقتی یک محصول نانویی وارد بازار می شود از سه جنبه مختلف باید مورد تائید قرار گرفته باشد. نخست این که باید در فرآیند تولید این محصول از فناوری نانو استفاده شده باشد. دوم این که باید کارایی و اثربخشی و ارجحیت این محصول نسبت به محصولات مشابه غیرنانویی مورد تائید قرار گرفته باشد. مهم تر از همه این که باید آزمایش های مربوط به ایمنی و سمیت دارو انجام شود تا دارو برای عرضه به بازار مجوز بگیرد؛ بنابراین وقتی دارویی مجوز اداره بهداشت را دارد جای نگرانی نیست.