حوادث غیرقابل پیش بینی، آن هم در مناطقی دورافتاده و دور از انسان و شهر و امکانات که شناخت چندانی از آنها نداریم، مشکل ساز و حتی مخاطره آمیز هستند. گرچه حادثه خبر نمی کند ولی وقتی رنگ و بوی خطر به خود می گیرد که بی احتیاطی، نبود برنامه ای از پیش تعیین شده و بی اطلاعی های ما هم به آن اضافه شود، بنابراین به ظاهر زیبای طبیعت و لذت سفر اعتماد نکنیم و آگاهانه قدم در این راه برداریم و با اطلاعاتی ساده ولی مهم، مصونیتمان را در سفر و تفریح تضمین کنیم. اگر به این ۱۴هشدار توجه کنید، مطمئن باشید سفرتان حداقل مشکل را خواهد داشت.
اگر دارو مصرف می کنید
افرادی که به بیماری خاصی مبتلا هستند، حتما باید داروها را حتی بیشتر از نیاز با خود همراه داشته باشند و درباره نحوه نگهداری دارو به خصوص داروهایی که باید در محیط خنک نگه داشته شوند، اطلاعاتی را از پزشک خود بگیرند.
اگر بدن حساسی دارید
سفر به طبیعت و مکانی ناشناخته که با شهر هم فاصله زیادی دارد، مهارت های خاصی را می طلبد. طبیعت پر از گیاهان، حشرات و جانورانی است که ممکن است اتفاقی یا با سهل انگاری به انسان آسیب برسانند. مثلا گرده یک گیاه یا لمس آن ایجاد حساسیت کند یا گزیدگی به وسیله جانور خطرناکی مانند مار رخ دهد. پس تا حد امکان به ناآشنا دست نزنید و اگر هم سابقه حساسیت دارید؛ مثلا با نیش زنبور دچار شوک آنافیلاکسی می شوید، آمپول های آدرنالین یا اپی نفرین که پزشک برایتان تجویز کرده است، همراه داشته باشید و هنگام خواب نیز توری هایی برای پوشاندن محوطه خواب خود استفاده کنید. گزش مار و عقرب موضوع جدی ای است و اقدام های سریعی لازم دارد. در وهله اول باید خونسردی خود را حفظ کنید و عضو مصدوم را پایین تر از سطح بدن نگه دارید و از حرکت دادن آن اجتناب کنید تا به نزدیک ترین مرکز درمانی برسید. لازم نیست مار یا عقرب را به قصد کشتن تعقیب کنید. این کار ممکن است قربانی دیگری بگیرد. اگر فرد ناگهان دچار درد ناشی از گزش شد و به دلیل تاریکی یا هر دلیل دیگری نمی تواند جانور را ببیند، حتما باید به مرکز درمانی مراجعه کند و جدی بودن گزش در آنجا بررسی شود ولی گزش عنکبوت، مورچه و… جدی نیست مگر اینکه فرد بدن حساسی داشته باشد. بعد از گزش این موجودات، در صورتی که نیش حشره روی پوست دیده می شود، در همان امتداد، با یک شیء مانند کارت عابر بانک نیش را بسایید تا از پوست خارج شود. هرگز برای خارج کردن نیش، از ناخن یا موچین استفاده نکنید زیرا باعث فشرده شدن کیسه زهر و مقدار بیشتری از آن وارد خون می شود. بعد از خروج نیش، ناحیه را با آب و صابون بشویید و عضو را بالاتر از سطح قلب نگه دارید و روی آن کیسه یخ بگذارید تا جلوی درد و تورم گرفته شود.
اگر به هواشناسی
توجهی ندارید
شرایط جوی و اقلیمی در طبیعت قابل پیش بینی نیست به خصوص که طی سفر مسافران کمتر به اطلاعات هواشناسی توجه می کنند. اواخر تابستان که در حال گذر فصلی هستیم، باید انتظار رگبارهای پاییزی، سیل، تغییر دمای ناگهانی هوا و… را داشته باشیم و مجهز سفر کنیم بنابراین حتما یک لباس گرم را به محتویات چمدانتان اضافه کنید و از خوابیدن در چادر یا محوطه باز مناطق کوهستانی و سرد یا پرباران اجتناب کنید.
اگر به نقطه خطرناکی سفر می کنید
وقتی برای اولین بار مثلا به ارتفاعات سفر می کنید، قبل از رفتن اطلاعاتی درباره مسیر به دست آورید. مسیرهای خطرناک و صعب العبور را بهتر است گروهی طی کنید تا در صورت آسیب، فردی یا افرادی در گروه به کمکتان بشتابد.
اگر می خواهید غذای سالمی میل کنید
غذای سالم و خشک همراه داشته باشید. از بردن غذاهای فاسد شدنی مانند کالباس، تخم مرغ، غذاهای چرب و مشروبات الکلی پرهیز کنید. در صورتی که مجبور به خرید ماده خوراکی از رستوران ها و مغازه های بین جاده ای هستید، به تاریخ مصرف غذا توجه کنید و در صورت خرید کنسرو، تورم قوطی را مدنظر داشته باشید و حتما ۲۰ دقیقه کنسرو را در آب بجوشانید. رستورانی انتخاب کنید که از قبل با شیوه صرف غذای آن آشنایی دارید.
دقت کنید که آب مصرفی حتما شهری و تصفیه شده باشد یا آبی را که در بطری های پلمپ شده به فروش می رسد، بخرید. آب چشمه یا رودخانه ممکن است به انواع موادشیمیایی فاضلاب کارخانه ها یا میکروب ها آلوده باشد. نوشیدن این آب ها اصلا توصیه نمی شود. از جاهایی خرید کنید که تردد در آنجا زیاد است.
اگر مسموم شده اید
با ورود غذاهای آلوده به میکروب، بعد از ورود به سیستم گوارشی، در عرض چند ساعت علائم در بدن
بروز می کنند. علائم با درد، اسهال و استفراغ همراه اند. در این مواقع آب و نمک زیادی از بدن دفع می شود پس تا جایی که می توانید مایعات مصرف کنید.
بهترین مایع آب یا دوغ بدون گاز است ۲ مایعی که بیشتر افراد در این شرایط بهتر آن را تحمل می کنند. اگر با این درمان ها، علائم مسمومیت ادامه یابد، باید خود را به یک مرکز درمانی برسانید.
اگر تنها سفر می کنید
اگر تنها و به مکانی دوردست سفر می کنید، حتما ردی از خود به جای بگذارید تا در صورت تاخیر در برگشت، دوستان یا خانواده به جستجوی شما بپردازند. حتما یک نفر را از مکان سفر خود آگاه کنید یا در یک تکه کاغذ که دسترسی به آن امکان پذیر است، درباره محل عزیمت خود بنویسید.
اگر دچار یکی از اختلال های چشمی هستید
اگر دچار یکی از عیوب انکساری شدید چشم هستید و بدون عینک دید محدودی دارید، حتما یک عینک دیگر با خود همراه داشته باشید تا در صورت شکستن عینک دچار اختلال دید نشوید. همچنین از رانندگی هنگام شب اجتناب کنید.
اگر می خواهید غذایی از طبیعت تهیه کنید
سعی کنید کمتر از خوراکی های طبیعت استفاده کنید. آلوده بودن گوشت ماهی یا پرندگان و جانوران تقریبا بعید به نظر می رسد ولی مهم ترین مواد خوراکی که در طبیعت وجود دارند و بسیار هم گول زننده اند، قارچ ها هستند. دقت کنید یک اشتباه در تشخیص قارچ ممکن است به قیمت از دست دادن جانتان تمام شود مگر اینکه درباره قارچ ها و انواع آن دانش کافی داشته باشید.
اگر با اتومبیل تصادف کردید
در جاده های اصلی هلال احمر و امدادگرانی مستقر هستند که به سانحه دیدگان کمک می کنند. اگر خطر آتش سوزی اتومبیل وجود ندارد، به هیچ وجه مصدومان را جابجا نکنید و از نیروهای امدادی کمک بخواهید. در تصادف های اتومبیل بزرگسالان بیشتر از کودکان صدمه می بینند پس به کودکانتان روش گرفتن شماره تلفن های ۱۱۰، ۱۱۵و ۱۲۵ را بیاموزید و حتی موقع سفر چندبار موضوع را به آنها یادآوری کنید. به قوانین راهنمایی رانندگی احترام بگذارید.
اگر صدمه ای به دست و پایتان وارد شد
جعبه کمک های اولیه ساده ای تهیه کنید و در آن بتادین، چسب زخم، باند و چند گاز قرار دهید. در صورت ایجاد زخم یا خونریزی، اولین کاری که باید انجام شود، شستشوی زخم با مقدار زیادی آب سالم است. در صورت داشتن آنتی بیوتیک، یکی از آنها را میل کنید. برای تمیز کردن زخم، می توانید ناحیه را به عسل آغشته کنید. چنانچه خونریزی هم دیده می شود، با گذاشتن یک گاز روی زخم و بالاتر قرار دادن عضو از سطح بدن می توانید خونریزی را متوقف کنید.
اگر کنار آب هستید
به هیچ وجه در چشمه یا رودخانه ای که فکر می کنید کم عمق است و جریان آب شدید نیست، شنا نکنید. حتما در مناطق حفاظت شده مانند پلاژ که نجات غریق ها هم در آن مستقر هستند، شنا کنید و حتی وقتی اعلام می کنند شرایط برای شنا مناسب نیست، حتما توصیه هایشان را جدی بگیرید. نه اینکه به اصطلاح ماموران را دور بزنید و در مکانی دیگر و دور از چشم آنها وارد آب شوید. یادتان باشد افرادی غرق می شوند که فکر می کنند شناگران قهاری هستند. شنا در آب های آزاد با شنا در استخر متفاوت است. افراد غیر حرفه ای معمولا جرات خطر را ندارند. اگر فردی را در حال غرق شدن دیدید، فقط وقتی می توانید کمک کنید که هم خودتان شناگر خوبی باشید و هم روش نجات دادن را آموزش دیده باشید در غیر این صورت باید جایی بایستید که خارج از آب باشد یا حداکثر آب تا سینه تان و پاها روی سطح سفتی باشد و سعی کنید با دراز کردن وسیله ای مانند چوب یا تیوپ او را نجات دهید. بعد از خروج فرد از آب، اولین کار سنجش هوشیاری او است. اگر نفس نمی کشد، احیا شروع می شود. سعی نکنید آب بلعیده شده را از معده فرد نجات یافته خارج کنید. این کار ممکن است باعث برگشت آب به ریه شود. از فردی که احیا را می داند کمک بخواهید تا نیروهای امدادی برسند.
اگر مجبورید به کسی در جاده کمک کنید
در بسیاری از رسانه های اجتماعی، تاکید بر این است که خانواده ها بیشتر مراقب افراد سودجو و فرصت طلب در جاده ها و مکان های خلوت باشند. ممکن است به فرد یا افرادی برخورد کنید که خود را بیمار یا مصدوم جلوه می دهند و درخواست کمک و در یک لحظه با غفلت فرد کمک کننده، نقشه پلید خود را عملی می کنند. بهترین کار این است که از محل سانحه رد شوید و خودروی خود را در مکانی دور متوقف و با دقت صحنه را مشاهده کنید. به خصوص اگر با خانواده هستید و فقط یک مرد همراهتان است، اصلا خودرو را متوقف نکنید و با پلیس یا نیروهای امدادگر تماس بگیرید.
بهترین کار در این مواقع بی حرکت کردن عضو است تا درد کمتر و از آسیب بیشتر جلوگیری شود. در صدمه ها و جراحات جدی مثل آسیب به ستون فقرات، فقط با ۱۱۵ تماس بگیرید. جابجایی این بیماران بسیار خطرناک است و به یک امدادگر کارآزموده نیاز دارد. ممکن است در منطقه ای قرار گرفته باشید که تحت پوشش امداد هوایی باشد و خیلی زود نیروهای کمکی برسند. در صورتی که دررفتگی یا شکستگی اتفاق افتاده است، هرگز وارد عمل نشوید و سعی نکنید دررفتگی را جا بیندازید یا استخوان شکسته و بیرون زده از گوشت را به جای اول برگردانید. وقتی اندام تحتانی از زانو به پایین یا از آرنج به پایین صدمه می بیند، استفاده از آتل های نرم یا بالشی بسیار کمک کننده است. دست را روی یک بالش نرم بگذارید. این کار دست را بی حرکت می کند. درمورد اندام تحتانی هم به همین شکل عمل کنید. اگر هم بالش در دسترس نیست، می توانید با لباس یا پتوی لوله شده یک بالش بسازید. پارچه ای که به طور طولی بریده شده یا کراوات می تواند اندام را به بالش محکم و حرکت را باز هم کمتر کند. آتل های سخت، مانند یک چوب نسبتا بلند نیز عضو را ثابت نگه می دارند. بعد از آتل بندی اندام فوقانی می توان با یک پارچه آن را به گردن فرد آویزان کرد تا انتقال بیمار آسان تر شود.
دکتر بابک مهشید‌فر
متخصص طب اورژانس، عضو هیات علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران
