در صورتی که کنگره باز هم برای افزایش تحریم ها پافشاری کند ریسک فروپاشیدن ائتلاف جهانی تشکیل شده در برابر ایران وجود دارد و در این بین کشورهای اروپایی در زمره نخستین کشورهایی خواهند بود که این ائتلاف را ترک می کنند چرا که آنها بیش از این نمی توانند متحمل ضرر اقتصادی ناشی از عدم همکاری با ایران شوند. در چنین شرایطی است که کاخ سفید در مورد همکاری های آتی با اروپا به عنوان مثال موضع گیری مشترک برای تحریم روسیه نیز دچار مشکل خواهد شد
به همان اندازه که ظرفیت غنی سازی در ایران برای امریکا و متحدان اروپایی اش که خواستار دستیابی به یک توافق نهایی با ایران هستند، نگران کننده است، چگونگی لغو تحریم هایی که در هشت سال اخیر به تدریج تار و پود خود را مستحکم تر کرده اند نیز دغدغه ایران به شمار می رود.
توجیه داخلی توافق بر سر تعداد سانتریفیوژها در ایران دشوار است اما شاید کار باراک اوباما، رییس جمهور امریکا و تیم سیاست خارجی اش در راضی کردن کنگره برای لغو تحریم ها پس از توافق نهایی سخت تر باشد، آن هم سناتورهایی که از هم اکنون با نیم نگاهی به انتخابات میان دوره یی می کوشند با موضع گیری هایی نظیر تشدید تحریم ها علیه ایران، برای محکم کردن جای پای خود در انتخابات آینده ژست سیاسی بگیرند.
تهران می خواهد تمامی تحریم ها پس از به اجرا درآمدن توافق نهایی لغو شوند اما حتی میانه رو ترین مقامات واشنگتن نیز از تعدیل تحریم ها سخن به میان می آورند و نه لغو آنها. وندی شرمن، مذاکره کننده ارشد هسته یی امریکا نیز بارها بر این نکته تاکید کرده است. در چنین شرایطی باوجود برخی گشایش های حاصل شده پس از اجرای برنامه اقدام مشترک ژنو، همچنان ساختار چندلایه تحریم ها در زمینه هایی ایجاد محدودیت می کند که به عنوان هدف تعریف نشده است. مواد غذایی و دارویی و حتی بخش مسکن در ایران نیز از تحریم هایی متاثر شده است که هدف آنها محدود کردن برنامه های هسته یی ایران بوده است.
رویترز در گزارشی در این زمینه می نویسد: رژیم تحریم هایی که ایالات متحده و اتحادیه اروپا علیه ایران تحمیل می کنند شامل تجارت کالاهای بشردوستانه مانند محصولات دارویی نمی شود. اما همچنان بسیاری از بانک ها از هر گونه نقل و انتقال مالی که به ایران مربوط می شود، خودداری می کنند. اخیرا بانک بی ان پی پاریباس فرانسه به دلیل انجام نقل و انتقال های مالی برای ایران که امریکا می گوید نظام تحریم ها را نقض کرده به پرداخت ۸ میلیارد و ۹۷۰ میلیون دلار جریمه محکوم شده است.
از سوی دیگر مقامات ایران تاکید دارند که همین تحریم هایی که امریکا می گوید شامل غذا و دارو نمی شود، باعث افزایش هزینه ها و کمبود دارو برای بیماران شده است.
در این بین به نظر می رسد که بخش بانکداری مشکل اصلی است زیرا بسیاری از بانک ها حتی در مواردی که چراغ سبز امریکا مشاهده می شود، از معامله با ایران خودداری می کنند و این روند پیچیده به افزایش هزینه ها و دشوار تر شدن تجارت با ایران منجر می شود. البته مقامات امریکایی می گویند که واشنگتن نسبت به این مشکل آگاه است و گام هایی را در جهت رفع این موانع برمی دارد.
نگرانی از جریمه های مالی
گزارش ها حاکی از آن است که بسیاری از محموله هایی که در راه ایران هستند برای ماه ها وارد کشور نمی شوند زیرا بانک های منطقه یی یا بین المللی از انجام نقل و انتقال های مالی مربوط به تسویه صورتحساب ها خودداری می کنند. بانک اچ اس بی سی که بزرگ ترین بانک اروپا به شمار می رود در زمره این بانک ها قرار دارد که ترجیح می دهد ریسک معامله با ایران را متحمل نشود چرا که احتمال نقض تحریم ها و مواجهه با جریمه های سنگین وجود دارد. یک مقام بانک مرکزی ایران می گوید که بانک های بین المللی و حتی بانک های منطقه یی از تعامل با ایران خودداری می کنند. البته ایران در تلاش است جایگزین هایی برای این بانک ها پیدا کند. این در حالی است که یک مقام خزانه داری امریکا می گوید که واشنگتن صدور گواهینامه های صادرات مواد غذایی، محصولات کشاورزی و دارویی به ایران را گسترش داده است. از سوی دیگر امریکا در ماه های اخیر دو کانال بشردوستانه در اروپا و آسیا ایجاد کرده که تجارت قانونی با ایران را تسهیل می کنند. به گفته او بانک ها و شرکت های بین المللی زیادی در این چارچوب همکاری دارند. البته او به نام این بانک ها و شرکت ها اشاره نمی کند اما تاکید می کند که این کانال ها تاکنون بسیار مورد استفاده قرار گرفته اند.
یک مقام امریکایی دیگر نیز از افزایش علاقه مندی بانک ها و شرکت ها به همکاری با ایران سخن می گوید. او می گوید که برنامه اقدام مشترک ژنو برخی از مشکلاتی که در گذشته در تجارت بانک های بین المللی با ایران در زمینه فروش مواد غذایی وجود داشت را حل کرده است. اماهمچنان هم بسیاری از بانک ها از بیم آنکه مبادا مجازات شوند، صورت مساله همکاری با ایران را پاک کرده اند.
تحمیل فشار بر اروپا
اما علاوه بر ایران که هدف تحریم ها تعریف شده است حتی متحدان کلیدی امریکا در آن سوی آتلانتیک نیز از پیامد این تحریم ها در امان نمانده اند. بسیاری از شرکت های اروپایی از سال ۲۰۰۶ تاکنون ناگزیر به ترک ایران شده اند یا اینکه روابط خود را با ایران محدود کرده اند. اقدامی که ضرر مالی هنگفتی برای اروپاییان به همراه داشته است. با توجه به پتانسیل های موجود برای سرمایه گذاری در ایران به خصوص در بخش انرژی، غول های اروپایی عرصه را به رقبای چینی خود واگذار کرده اند و تنها نظاره گر سود چین از تحریم های اعمالی علیه ایران هستند.
تحلیلگران می گویند در صورتی که کنگره باز هم برای افزایش تحریم ها پافشاری کند ریسک فروپاشیدن ائتلاف جهانی تشکیل شده در برابر ایران وجود دارد و در این بین کشورهای اروپایی در زمره نخستین کشورهایی خواهند بود که این ائتلاف را ترک می کنند چرا که آنها بیش از این نمی توانند متحمل ضرر اقتصادی ناشی از عدم همکاری با ایران شوند. در چنین شرایطی است که کاخ سفید در مورد همکاری های آتی با اروپا به عنوان مثال موضع گیری مشترک برای تحریم روسیه نیز دچار مشکل خواهد شد.
